Tweehonderd keer per dag stellen we onszelf de vraag: eten of niet? Primair hebben we eten natuurlijk nodig als brandstof en om in leven te blijven. Toch eten we vrijwel nooit enkel om onze honger te stillen (anders was afvallen een stuk makkelijker geweest). We eten omdat het lekker is, vanwege gezelligheid of verveling, vanwege gewoonten, gemakzucht, of simpelweg vanwege de tijd op de klok. Maar we eten ook omdat we andere mensen zien eten – onbewust. Zien eten doet eten. En die situaties kunnen net het verschil maken tussen wel of niet afvallen.
Zien eten doet eten
Eten is vaak een sociale bezigheid. Dat maakt eten leuk en gezellig, maar ook een mogelijke valkuil. Is het je bijvoorbeeld opgevallen dat je in gezelschap meer eet dan alleen? Zo ja, dan ben je je al behoorlijk bewust van je eigen eetgedrag! Het probleem is dat we ons vaak niet bewust zijn van deze sociale factor.
Uit onderzoek* blijkt bijvoorbeeld dat we het eetgedrag imiteren van onze tafelgenoten. Proefpersonen in een onderzoek van Roel Hermans werden aan tafel gezet in het gezelschap van een actrice. Zij kreeg de opdracht om tijdens de maaltijd veel, weinig, of niets te eten. Wat blijkt: zien eten, doet vaak ook eten, maar niet altijd. We passen ons eetgedrag onbewust aan de ander aan. Als die heel veel eet, 'mogen' we zelf ook meer eten, maar eet deze persoon weinig tot niets, dan minderen we zelf ook. Dat was niet alleen bij ongezonde snacks zoals M&M’s of borrelnootjes, maar ook bij maaltijden en gezonde snacks zoals komkommer. Andere onderzoeken naar ‘eten in gezelschap’ laten eenzelfde beeld zien.
Hoe komt het?
Als verklaring geeft de onderzoeker dat niemand bekend wil staan als een buitensporige eter. Daarom passen we onze eetgewoonten (onbewust) aan, aan onze omgeving. De andere kant op worden we verleid om meer te eten zodat de ander zich niet ongemakkelijk voelt. Vooral vrouwen blijken hier gevoelig voor en mensen die graag aardig gevonden worden (‘people pleasers’).
Als ik denk aan mijn eigen eetgedrag, ben ik ook veel eerder geneigd om nog een broodje te nemen als ik iemand anders een volgend broodje zie pakken met de lunch. Achteraf baal ik, omdat ik dan toch weer meer heb gegeten dan ik me had voorgenomen. Je bewust worden van dit soort invloeden geeft je de ruimte om ander gedrag te kiezen. Dit is vooral belangrijk als je vaak in gezelschap bent op de momenten dat je eet.
De oplossing: Je omringen door mensen met slanke eetgewoonten!
Maar voordat je je vriendengroep of familie inruilt, is er gelukkig ook een andere manier: bewustwording en eigen regie pakken.
Als mensen meer inzicht krijgen in de onbewuste processen die hun eetgedrag beïnvloeden, kan dat ongezonde eetpatronen doorbreken. Bijvoorbeeld door bewuster stil te staan bij waarom je eet.
We zijn gelukkig niet overgeleverd aan de eetgewoonten van onze omgeving. De crux zit hem dus in bewustwording van dit soort situaties. De redenen doorzien van waarom je eet en vervolgens bewust zelf je eetgedrag kiezen. Als je weet waarom je eet en wanneer, heb je altijd een keuze!
Accepteren en keuzes maken
Ik heb mijn lunchgewoonten werkelijk veranderd door dit inzicht. Ik accepteer dat ik meestal eerder uitgegeten ben dan mijn tafelgenoten. De volgende keer is de kans groot dat ik niet dat vierde broodje neem, maar denk: nee, ik heb genoeg gehad. Ik neem nog wel een lekker glas thee.
Mieke Kosters
Skinnyminds.nl
*Hermans, R.C.J. (2012). Give Me a Brake!: The Impact of the Presence of Others on Food Intake. Nijmegen: Radboud University.
